Iaşi                                      

Iaşi is de op één na grootste stad van Roemenië, en ligt in het noordoosten van dat land, in de regio Moldova. De stad is de hoofdstad van het district Iaşi, en de voormalige hoofdstad van het vorstendom Moldavië.

Deze stad is het economische, academische en culturele centrum van Moldavië. Er verblijven jaarlijks meer dan 60.000 studenten in de 5 universiteiten van de staat en 3 privé-universiteiten. Iaşi telt meer dan 50 kerken en heeft ook 5 culturele centra: Britse, Franse, Duitse, Latijns-Amerikaanse & Carribische en Griekse. Cultuur is te vinden rond het Nationaal Theater, een Operagebouw, de Staat Filharmonie van Iaşi, het Tatarasi-atheneum, een beroemde Botanische Tuin, een serie van musea en herdenkingshuizen, een onafhankelijk theater en meerdere studentenorganisaties.

Historici hebben meerdere theorieën voor waar de naam Iaşi vandaan kan komen. Een van de theorieën zegt dat de naam komt van een stam der Sarmaten, de Iazigi, waar Ovidius over vermeldde: "Ipse vides onerata ferox ut ducata Iasyx/ Per media Istri plaustra bubulcus aquas" en "Jazyges et Colchi Metereaque turba Getaque/ Danubii mediis vix prohibentur aquis".

Op een inscriptie die afkomstig was van een Romeinse mijlpaal, die gevonden werd in Osijek in Kroatië, stond de naam van een plaats die Jassiorum municipium heette.

Een andere mogelijkheid is dat de naam van een der stammen van de Alanen komt, de Osseten ("jassi" of "jasy" in sommige talen). De Hongaarse naam voor de stad luidt Jászvásár dat ongeveer "Markt van de Osseten" betekent. Een oud-Roemeense naam hiervoor is Târgu Ieşilor).

Iaşi werd voor het eerst documentair vermeld door de Moldavische vorst Alexandru cel Bun (Alexander de Goede) in het jaar 1408. Maar ondanks deze vermelding, staan er nog gebouwen van vóór 1408 in Iaşi, zoals de Armeense Kerk die gebouwd is in 1385. Men denkt dat de stad véél ouder is dan de eerste vermelding.

In 1564 verplaatste de vorst Alexandru Lăpuşneanu de Moldavische hoofdstad van Suceava naar Iaşi. In 1640 stichtte Vasile Lupu hier de eerste school die les gaf in de Roemeense taal. Naast de school stichtte Lupu ook een drukkerij in het Trei-Ierarhi-klooster. Het eerste gedrukte boek uit Moldova verscheen in 1643. Dit boek werd gedrukt in Iaşi.

Iaşi is meerdere malen platgebrand. In 1513 werd de stad platgebrand door de Tataren, in 1538 door de Turken en in 1686 door de Russen. In 1734 werd Iaşi geteisterd door een plaag. In 1792 werd er een vredesverdrag getekend in Iaşi, tussen Turkije en Rusland.

Van 1565 tot 1859 was Iaşi de hoofdstad van Moldavië. Tussen 1859 en 1862 waren Iaşi en Boekarest samen de facto de hoofdsteden van de verenigde vorstendommen van Walachije en Moldavië. Hierna verplaatste de hoofdstad voorgoed naar Bucureşti.

Alle gebouwen van chirpici en hout in Iaşi werden gesloopt en vervangen door gebouwen van steen of baksteen. Het wegennetwerk van Iaşi werd ook verbeterd. Nieuwe, belangrijke waaronder openbare, gebouwen werden neergezet in de stad. Onder andere het Cultuurpaleis, het Nationaal Theater en de Universiteit Alexandru Ioan Cuza werden gebouwd.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Iaşi vervangend hoofdstad voor twee jaar, nadat Boekarest bezet werd door de Centrale Mogendheden op 6 december1916. In 1918, na de oorlog, verhuisde de hoofdstad weer naar Boekarest.

In mei 1944 vocht bij Iaşi een Roemeens-Duits leger tegen het Rode Leger. In de Slag bij Târgu Frumos, nabij Iaşi, behaalde het Duits-Roemeense leger een grote overwinning op de Russen. In juli werd de stad als nog ingenomen door de Russen.

Na de Tweede Wereldoorlog, begon de stad zich verder te ontwikkelen. Er werden nieuwe wijken bijgebouwd en industriële gebieden aangelegd. Ook na de val van het communisme bleef Iaşi een belangrijk centrum in het oosten van Roemenië.

De stad ligt aan de Bahlui-rivier, een zijrivier van de Jijia die op zijn beurt in de Proet stroomt. Iaşi is geen legendarische stad op zeven heuvels meer, tegenwoordig is de stad gebouwd op negen heuvels: Cetăţuia, Tătăraşi, Galata, Copou-Aurora, Bucium-Păun, Şorogari, Ciric, Repedea en Bârnova, met hoogteverschillen van 40 m boven zeeniveau op de Lunca Bahluilui tot 400 m boven zeeniveau op de Păun en Repedea. De belangrijkste heuvels zijn de Copou, Cetăţuia, Tătăraşi en Galata. Naast de Bahlui stromen ook de rivier de Nicolina en de kleinere Şorogari (in de middeleeuwen ook wel "Cacaina" ('caca' betekent 'ontlasting') genoemd omdat men daar hun afval dumpte) door de stad. Aan de rand van de stad stroomt ook een kleine rivier, de Ciric, waar drie kunstmeren zijn aangelegd.

Iaşi is een opmerkelijk educationeel centrum, en bezit verschillende kunstwerken van architectuur, zoals de Trei Ierarhi-kerk en het neogotische Paleis van Cultuur, waar vier musea in gevestigd zijn (van geschiedenis, technologie, etnografie en kunst). Veel gebouwen in de oude stad zijn net zoals in Boekarest tijdens het communistische regime gesloopt, als onderdeel van Ceauşescu's programma van systematisatie. In de plaats van de oude gebouwen zijn communistische flats in sovjetstijl gekomen.